สัปดาห์ที่2

   

พื้นฐานสำคัญของการออกแบบการเรียนการสอน

1.ความต้องการในการออกแบบการเรียนการสอน ความต้องการในการออกแบบการเรียนการสอน คือ การแก้ปัญหาคุณภาพการเรียนการสอนในสถานการณ์ที่หลากหลาย เพื่อให้การเรียนการสอนมีคุณภาพ

ด้วยวิธีการเชิงระบบที่ให้ผลอันยิ่งใหญ่ต่อการพัฒนาปัจเจกบุคคล และมนุษย์โดยทั่วไปและตั้งอยู่บนพื้นฐานของความรู้ว่ามนุษย์เรียนรู้ได้อย่างไร

2. นิยามของการออกแบบการเรียนการสอน ริตา ริชชีย์ (Rita Richey, 1986 : 9) นิยามการออกแบบการเรียนการสอนว่า เป็นวิทยาศาสตร์การสร้างสรรค์รายละเอียดที่ชี้เฉพาะเพื่อการพัฒนาการ การประเมินผลและการบำรุงรักษาสถานการณ์ หรือเงื่อนไขที่อำนวยความสะดวกให้กับการเรียนรู้ในหน่วยของเนื้อหาวิชา ทั้งหน่วยใหญ่และหน่วยย่อย นิยามให้ความกระจ่างแก่นักวิจัยว่าไม่ได้เกี่ยวข้องกับการออกแบบการเรียนการสอน แต่เป็นผู้ให้ความช่วยเหลือบนพื้นฐานของความรู้ ไชยศ เรืองสุวรรณ (ไชยศ, 2533 : 12) ได้นิยามว่า การออกแบบการเรียนการสอน เป็นการวางแผนการเรียนการสอนอย่างมีระบบ เพื่อให้การเรียนการสอนบรรลุจุดหมาย จุดเริ่มต้นของการออกแบบการเรียนการสอนควรเป็นการพิจารณาองค์ประกอบเบื้องต้นของระบบ และพิจารณาสภาพทั่วไปเกี่ยวกับการเรียนการสอนและไชยศ เรืองสุวรรณยังได้เสนอกรอบแนวคิดของกระบวนการออกแบบการเรียนการสอนว่ามีองค์ประกอบ 4 ประการ คือ ผู้เรียน จุดหมาย วิธีสอน และการประเมินผล ชีลส์ และกลาสไกว์ นิยามว่า การออกแบบการเรียนการสอน เป็นทั้งกระบวนการและสาขาวิชา ในฐานะที่เป็นกระบวนการ เป็นการพัฒนาระบบการเรียนการสอน และในฐานะสาขาวิชา เป็นความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยและทฤษฎีเฉพาะในเรื่องของการเรียนการสอนและกระบวนการในการพัฒนาออกแบบการเรียนการสอนที่เฉพาะเจาะจง สรุปได้ว่า การออกแบบการเรียนการสอน หมายถึงกระบวนการแก้ปัญหาการเรียนการสอนโดยการวิเคราะห์สถานการณ์ หรือเงื่อนไขการเรียนรู้อย่างเป็นระบบ แล้วจึงวางแผนการเรียนการสอนอย่างเป็นระบบ เพื่อให้การจัดการเรียนการสอนบรรลุจุดมุ่งหมาย โดยอาศัยความรู้จากหลายๆทฤษฎี เช่น ทฤษฎีการเรียนรู้ ทฤษฎีการเรียนการสอน ทฤษฎีการติดต่อการสื่อสาร ตลอดจนทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์และคอมพิวเตอร์

3.ประโยชน์ของการออกแบบการเรียนการสอน

1.ความแตกต่างระหว่างบุคคล การออกแบบการเรียนการสอนที่เหมาะสมกับเอภัตภาพของผู้เรียนแต่ละคน จะช่วยสนองความแตกต่างระหว่างบุคคลได้

2.กลยุทธ์การสอน การออกแบบการเรียนการสอนที่เน้นการสอนรายบุคคล โดยอาศัยสื่อต่างๆเข้าช่วย ทำให้ผู้เรียนเกิดความคิดสร้างสรรค์ พัฒนามโนทัศน์ของตน ทำให้ผู้เรียนช้าไม่เหนี่ยวรั้งผู้เรียนเร็ว และผู้เรียนเร็วสามารถไปได้ไกล การออกแบบการเรียนการสอนที่เหมาะสมสามารถช่วยในจุดนี้ได้

3.การประเมินผลเพื่อปรับปรุงการเรียนการสอน ทำให้ผู้เรียนและผู้สอนปรับปรุงตนเองอยู่เสมอ การประเมินผลเพื่อปรับปรุงการเรียนการสอนอาศัยการประเมินตัวต่อตัว ประเมินกลุ่มย่อยและการทดลองภาคสนาม การออกแบบการเรียนการสอนจะทำให้การประเมินในลักษณะนี้มีความชัดเจนขึ้น และใช้การประเมินแบบอิงเกณฑ์ ทำให้ผู้เรียนเรียนด้วยความร่วมมือกันมากกว่าการแข่งขัน

 4.แบบจำลองการออกแบบการเรียนการสอนโดยทั่วไป การออกแบบการเรียนการสอนเป็นกระบวนการเชิงระบบที่ประกอบด้วย

1.การวิเคราะห์ (analysis) เป็นกระบวนการที่ต้องระบุว่าอะไรคือสิ่งที่ต้องเรียน

2.การออกแบบ (design) เป็นกระบวนการของการระบุว่าจะเรียนอย่างไร

3.การพัฒนา (development) เป็นกระบวนการการจัดการ และผลิตวัสดุอุปกรณ์

4.การนำไปใช้ (implementation) เป็นกระบวนการของการกำหนดโครงการในบริบทของโลกแห่งความเป็นจริง

 5.การประเมินผล (evaluation) เป็นกระบวนการของการตัดสินใจต่อความเพียงพอของการเรียนการสอน

5. บทบาทของผู้ออกแบบการเรียนการสอน บทบาทของผู้ออกแบบการเรียนการสอนมีได้หลากหลาย ขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์ที่มีต่อผู้ชำนาญการด้านเนื้อหาวิชา ผู้ออกแบบการเรียนการสอนมีบทบาทเป็นทั้งนักวิจัยการออกแบบการเรียนการสอน (ID researcher) และนักปฏิบัติการออกแบบการเรียนการสอน (ID prectitioner) โดยที่นักวิจัยการออกแบบการเรียนการสอนสนใจศึกษาตัวแปร และพัฒนาทฤษฎีที่สัมพันธ์กับการเรียนการสอน มีบทบาทเป็นผู้ชำนาญการพิเศษ (specialist) ขณะที่นักปฏิบัติการออกแบบการเรียนการสอนสนใจประยุกต์งานวิจัย และทฤษฎีพัฒนาการเรียนการสอน และวัสดุอุปกรณ์มีบทบาทเป็นผู้รู้ทั่วๆไป (gerneralist)

 6.งานและผลผลิตของการออกแบบการเรียนการสอน งานของผู้ปฏิบัติการออกแบบการเรียนการสอนอาจจะหลากหลาย ในความต้องการด้านความรู ความชำนาญ ผลิตผลที่ได้ และสถานการณ์ของงาน 

6.1. งานออกแบบ การที่จะทำให้การออกแบบการเรียนการสอนมีความโดดเด่นขึ้นในสถานการณ์ในโรงเรียน ต้องมีการเปลี่ยนแปลง 3 ประการ คือ

1.ลดจำนวนเวลาที่ใช้

2.ส่งเสริมการเรียนการสอนรายบุคคล

3.ใช้ระบบการสอนที่สิ้นเปลืองงบประมาณน้อย

6.2. ผลิตผลของการออกแบบ ผลผลิตของการออกแบบการเรียนการสอนมีความหลากหลาย ขึ้นอยู่กับขอบเขตและความซับซ้อนของเนื้อหา รวมไปถึงความแตกต่างของหลักสูตร ขอบเขตที่เล็กที่สุด คือ แผนการสอน (lesson plan) และชุดโมดุล (modules) ระดับต่อไปคือ รายวิชา (courses) และหน่วย (unit) รายวิชาหลักและสิ่งแวดล้อมเป็นผลผลิตที่มีขอบเขตกว้างใหญ่ ระดับสูงสุดของระดับความซับซ้อน คือ สื่อการเรียนรู้โดยใช้สื่อทางโทรคมนาคมเข้ามาช่วย ระต่ำสุดของความซับซ้อน คือ กระดาษและดินสอ และสำหรับโสดทัศนวัสดุเป็นระดับกลาง

 7. สมรรถภาพของผู้ออกแบบการเรียนการสอน

7.1. ความถนัดของบุคคล ผู้ออกแบการเรียนการสอนต้องมีความสามารถในการคิดทั้งเชิงรูปธรรม และนามธรรม มีความคงเส้นคงวา มีเหตุผล มีความถนัด มีความสนุกสนานในการทำงาน ในการสร้างแบบจำลอง มีความสามารถในการเขียน และการเรียบเรียง มีความเข้าใจในภาระงานทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ 
7.2. ประกาศนียบัตร จำเป็นต้องรู้ถึงสมรรถภาพของนักออกแบบการเรียนการสอนตามต้องการ เพื่อที่จะได้เพิ่มพูนสมรรถภาพเหล่านั้น ประกาศนียบัตรเป็นสิ่งที่แสดงถึงสมรรถภาพ

อ้างอิง

พิจิตรา ธงพานิช. วิชาการออกแบบและการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน. นครปฐม : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์, 2560.